سیر تحول هنر خوشنویسی از صفویه تا انقلاب اسلامی

یکی از برجسته ترین نمودهای فرهنگ ایران و اسلام را باید در هنر خوشنویسی و به عنوان شریف ترین هنر بصری جهان اسلام جستجو کرد. هنر خوشنویسی به مثابه بازتاب تحریر کلام پروردگار بر لوح محفوظ ، سرچشمه هنرهای تجسمی به حساب می آید و از این جهت ، جایگاه والائی در بین هنرهای اسلامی دارد و ایرانیان نیز به عنوان پاسداران ارزش های فرهنگ اسلامی، نقش مهمی در شکل گیری و شکوفائی این هنر ارزنده داشته اند. طی سده های اخیر ، به ویژه از زمان تثبیت وحدت ملی و دینی در ایران، نگارگری خط نیز همسان با دیگر هنرها و فنون تحولی چشمگیر و به سزا یافت و با قانونمند شدن خط متداول، کاربرد آن چنان فراگیر شد که حتی صنعت چاپ نیز نتوانست بدان خدشه ائی وارد سازد. لذا هنر خوشنویسی توانست بازهم جایگاه متعالی خود را حفظ نماید. تحقیق حاضر سر آن دارد تا با استفاده از روش متداول در تحقیقات علوم انسانی و با جستجو در کتابخانه ها و مراکز مطالعاتی، به پیگیری روند تطور و دگردیسی هنر خوشنویسی در یک قطع زمانی خاص بپردازد و در این راستا ، به جمع آوری شواهد و اعتبارسنجی نظرات از طریق سنجش و پالایش داده ها همت گماشته است ماحصل داده های تحقیق نشان از آن دارد که عوامل عینی همچون نیاز دستگاه حکومتی و استمرار کاربرد خط در کتابت و اسناد ، ضمن اجازه بقا به هنر خوشنویسی ، به آسان نویسی و تطور کیفی خطاطی تا حد نقاشی خط منجر شده است . از همین رو به جز مقطعی کوتاه مانند دوره های پرآشوب افشاریه و زندیه، در غالب موارد و طی این چهارصد سال ، هنر خوشنویسی همچنان پویا و خلاق به مسیر خود در جهت تعالی ادامه داده است. کلید واژگان : خوشنویسی، صفویه ، قاجاریه ، پهلوی ، ایران ، خطاطی ، تحول.